نمی دانم چرا خیال می کنیم برای آشنایی با فرهنگ و هنر مردم ، حتما باید به موزه برویم . واصلا چشممان عادت کرده وقتی در موزه است ، با وله بیشتری به همه جا نگاه کند تا موقعی که در خیابان وبازار است . حال آنکه هنوز همه چیز به موزه ها نرفته است و مردم از آنان استفاده واقعی می کنند . یکی از چیزهایی که هنوز در دست مردم است ، سازه های آیینی است . هنرهایی که مربوط به دلبستگی ها وآداب مذهبی مردم است ، نه تنها مورد حمایت مالی آنان قرار دارد بلکه به خاطر خواستگاه اعتقادی آن به شدت مورد محافظتشان نیز قرار می گیرد .

دهه اول محرم یکی از بهترین فرصتهایی است که می توان با این آثار ملاقات نمود .آنهم نه در بزرگترین و رسمی ترین و با شکوه ترین مراکز تجمع . بلکه گاهی در تکیه هایی که در پس کوچه های شهر قرار دارند زیبا ترین آثار را می توان یافت . حجم های برنجی ، پرده های نقاشی ، گلدوزی های سنتی و . . .

آن چه در این صفحه آورده ام ، آثار حجمی آیینی است که با آنان در همین پس کوچه ها ملاقات کرده ام .گذشته از حجمهای زیبایی که عمدتا در علمها به کار می رود و همه دیده اند و دیده ایم این چند نمونه یا از لحاظ فرم بدیع بوده است و یا از حیث کاربرد .

 

حجم زیبای فوق که ترکیبی زیبا از نام علی ، دست سقا و دهان اژدرها ست ،علامت یک هیئت کوچک در کوچه های منتهی به گنبد خشتی است . البته تحسین شایسته ای نخواهد بود اگر بگوییم فرم آن به آثار تناولی پهلو می زند .

امثال این شمسه زیبا را کمتر در علامت هیئات دیده ایم . این نوع شمسه ها بیشتر بر فراز گنبد ها نصب میگردیده اند . گمان می کنم بعد از شمسه گنبد حرم مطهر حسینی (ع) ، که در بازسازی ها تعویض شد ، بتوان به شمسه گنبد حرم حضرت عبدالعظیم اشاره کرد . صورت زیبا و تصویرسازانه ای که به خورشید بخشیده اند ویژگی خاص این شمسه هاست .

 گنبد و بارگاه مثالی حضرت ابا عبدالله (ع) دل هر مشتاقی را به پرواز در می آورد و کششی دارد که قرار است اینجا دلها را به سمت حسینیه شهیدیه واقع در خیابان نواب صفوی بکشاند . این ماکت را که با حلب ساخته اند ، بر فراز نبش کوجه نصب نموده اند و قطعا کارایی بیشتری نسبت به تابلو پیدا کرده است .

 

این یکی را البته ، می توانید در موزه آیینه خانه بجنورد ببینید . حیف بود این کاسه زیبا را که باز فرمی زیبا ، ساده و عامیانه از ترکیب بارگاه ، دست سقا ونام علی است این جا نیاورم . خصوصا که این صفحات همیشه پلتوق فرمهای عامیانه  بوده است . علاوه بر فرم ، خطوطی که با آن ایه نصر من الله و پاره ای از طلسم ها بر این حجم  نقش بسته نیز دست خط صنعتگر سازنده است .

کمترین تحلیل پس از این ملاقات آن است که بدانیم حتی اگر بر المانهای همیشگی تصویری با موضوع محرم و یا حتی دفاع مقدس ونظایر آن پا فشاری داریم ، لا اقل با کمی همت ، می توانیم دست به خلق و ترکیب ثانویه بزنیم . و آثاری بدیع تر بیافرینیم .

به شرط توفیق در صفحه آینده به ملاقات پرده های نقالی در کوچه تنباکو چی خواهیم رفت .

 

نوشته شده در یکشنبه 86/10/23ساعت 1:26 صبح توسط محمدرضامیری نظرات ( )